UITBARSTING IJSLANDSE VULKAAN LAKI IN 1783

De Vloek van de Vulkanische Draak

Het was een onheilspellende zomer in 1783 toen het serene dorpje Klaustur veranderde in een decor voor de dag des oordeels. Onder een hemel verduisterd door zwarte aswolken, met een permanente geur van zwavel in de lucht, hield de vulkaan Laki een vernietigend schouwspel. Maar in plaats van kalm af te wachten, werd het dorp de arena van zowel tragedie als absurde humor.

De Lavapreken van Jón

Binnen de houten kerk van Klaustur stond predikant Jón Steingrímsson op de kansel, omringd door bange boeren en nerveuze huisvrouwen. Zijn preek was doorspekt met vuur en zwavel, zowel letterlijk als figuurlijk.

“De dag des oordeels is aangebroken!” brulde hij, terwijl bliksemflitsen door de gebrandschilderde ramen dansten. De spanning was om te snijden, maar toen een bliksemschicht een van de kerkbanken deed kraken, riep boer Olaf luid: “Nou, als dit onze straf is, hoop ik dat de hemel óók een dakreparateur meestuurt!”

Het Brandende Landschap

Buiten kronkelde de lavastroom als een vurige draak door het landschap. Het water van de rivier Skaftá was al verdampt, en schapen sprongen als gekken over wat er nog over was van de velden. Eén ongelukkige ram rende rechtstreeks een asput in, wat boer Finnur de opmerking ontlokte: “Die dacht zeker dat ie in een hot spring sprong.”

De bewoners van Klaustur klommen op een nabijgelegen heuvel om het vuurwerk te aanschouwen. Twintig actieve lavafonteinen spoten hun gloeiende inhoud de lucht in. Boer Sverrir hield een flesje bier omhoog.

“Gezondheid! Als we toch vergaan, dan liever met een beetje plezier!” zei hij, tot hilariteit van de groep, hoewel de rook zijn lach snel in een hoestbui veranderde.

De Koning en de Aswolk

Ondertussen verspreidde de IJslandse as zich over het Europese continent. In Frankrijk staarde koning Lodewijk XVI vanaf zijn balkon naar de bloedrode zon. “Moet ik dit ook nog regelen?” mompelde hij. Maar de giftige mist had al meer schade aangericht dan welke revolutie ook. De oogsten mislukten, de bevolking raakte verzwakt, en een jaar later zou de koning zijn hoofd verliezen – een direct gevolg van Laki’s vurige boodschap.

Frans Carlier verongelukte in Kattem

In de zomer van 1783 zo rond 6 u30 ‘s morgens spande Frans/Sus Carlier zijn trekpaard Cesar voor zijn met dikke ijzeren velgen uitgeruste kar, die al volgeladen stond met een karrevracht grof brandhout van oude fruitbomen.Die lading moest geleverd worden bij een weduwe in de Hoogstraat.

Sus veegde het zweet van zijn gezicht met zijn rode met witte bolletjes zakdoek. Wat was dat toch met dit weer? Het was al meer dan 3 weken kurkdroog en heet! De wind rook vreemd en de zon stak haar weg achter gele nevels.

Sus kon niet weten dat een gigantische vulkaanuitbarsting in IJsland de oorzaak was. Gedurende de 8 maanden durende uitbarsting, van 8 juni 1783 tot 7 februari 1784 werd een oppervlakte van bijna 600 km² met een meters dikke laag lava bedekt. Bovendien kwamen er enorme hoeveelheden giftige

fluor- en zwavelhoudende gassen vrij. Hierdoor groeide het gras niet en kon er niet gehooid worden en er ontstonden zure regen en misoogsten.

Ondertussen is de Sus in de Kattemstraat aangekomen. Waar de hazenveldweg en de Profetenstraat samenkomen zit een moeilijk, gevaarlijk stukje weg. De Kattemstraat is een holleweg. In de karresporen ligt mul zand en de wielen kunnen gevaarlijk gaan glijden. Sus weet dat ook en stapt van zijn  kar en loopt ernaast terwijl de kar linksaf draait. Cesar glijdt uit in het gladde spoor en de kar kantelt op de Sus. Sus is verpletterd, wordt nog enkele meters meegesleurd eer dat Cesar briesend tot stilstand komt en sterft ter plaatse aan zijn verschrikkelijke kwetsuren. Frans/ Sus Carlier werd 36 jaar.

Omwille van de hitte en de vreselijke toestand van het lichaam van Sus besliste de pastoor van Pamel om hem al om 9 uur te begraven. De uitvaartmis vond de volgende dag plaats in de kerk aan de dender in Pamel. Er was veel volk.

Omstreeks 1784, na een heel strenge winter en een jaar na de dood van haar zoon liet Barbara Thienpont - de pachteres van het Hof te Kattem - dit arduinen kruis oprichten ter nagedachtenis aan haar zoon Frans/Sus. Het kruis werd zó geplaatst dat de gekruisigde Christus keek in de richting van

de plaats van het ongeval.

De Nachtschets van Steingrímsson

Terwijl de vulkaan maandenlang bleef razen, schreef predikant Steingrímsson zijn ervaringen op in wat later bekend zou worden als het Vuurschrift. Zijn verhalen gingen niet alleen over de vernietiging en de dodelijke gassen, maar ook over de menselijkheid van Klaustur: boeren die lachten te midden van de asregen, kinderen die speelden met de brokstukken van de ramp, en huisvrouwen die probeerden zwavelvlekken uit hun schorten te krijgen.

Hoewel de vulkaanuitbarsting voorbijging, bleef de herinnering aan Laki’s draak levendig. En zelfs nu, eeuwen later, herinnert Klaustur ons eraan dat zelfs te midden van chaos, de humor nooit volledig uitdooft.

Bron: Wikipedia & Erick Brion

Lakagigar vanaf berg Laki in zuidelijke richting

Het verhaal van Frans Carlier wordt bevestigd door Erick Brion. Zijn overgrootmoeder was ooggetuige van wat er gebeurde met Frans Carlier. Zij vertelde dit  verhaal aan haar dochter Lisken - de grootmoeder van Erick - die het op haar beurt vertelde aan Maria de moeder van Erick die het vertelde aan Erick.

Dit is een schoolvoorbeeld van een verhaal dat via overlevering ontstond. Het werd door verschillende generaties doorverteld.

Grootmoeder Lisken

Erick

Moeder Maria

Overgrootmoeder